ENDOMETRİOZİS
ENDOMETRİOZİS NEDİR?
Rahim iç duvar hücrelerinin rahim dışında bulunma durumudur.Bu hücreler her ay hormonlarımıza cevap verir ve bulunduğu yerde kanama dokusu oluşturur.En çok 25-45 yaş hanımlarda bulunur. Kronik kasık ağrısı ile başvuran hastaların yaklaşık % 50 sinde rastlanır.Yine infertil hanımlarda %25 düzeyinde görülür.Aslında erken yaşlarda başlar fakat bulgu vermesi yılları alır.Daha çok beyaz ırkın hastalığıdır.
ENDOMETRİOZİS NERELERDE BULUNUR?
Endometriozisin en sık görülme yerleri, karın boşluğu, yumurtalıklar, tüpler, rahimi destekleyen bağlar, vagen, dışkı kanalı ile vajen arasındaki alan, rahim dış yüzeyi ve karın boşluğunun yüzeyidir. Bu endometriozis odakları bazen barsaklarda , anal kanalda, idrar torbasında, rahim ağzında, dış üreme organları üzerinde veya geçirilmiş karın ameliyatlarının yara izlerinde görülebilir.Endometriozis tedavisi bulunduğu yer, büyüklük,şikayetler ve gebelik isteğine göre değişir.
ENDOMETRİOZİS KANSERE DÖNÜŞÜR MÜ ?
Endometriozis odakları veya alanları genel olarak kötü huylu değildir. Normal bulunmaları gereken yerlerin dışında olmasına rağmen normal bir doku tipi içerirler.Yani yayılım olarak kötü huylu gibi davransa da huyu iyidir. Belirtiler zamanla kötüleşse de bazı olgularda iyileşme ve tekrarlama dönemleri görülmektedir. Endometriozisin kansere dönüşmesi ne dair kesin bilgiler yoktur. Endometriozisde kanser sıklığı normal popülasyondan fazla değildir.
ENDOMETRİOZİS NASIL OLUR?
Endometriozis odakları da adet döngüsünü yöneten hormonlara yanıt vermektedirler. Adet döneminde rahim içerisinde olduğu gibi bu alanlarda da hormona cevap vererek kalınlaşma ve kanama olmaktadır. Bu kanama , çevre dokularda iltihabi gelişme ve bağ dokusu oluşumuyla sonuçlanmaktadır.Lezyonlar önce küçük lekeler tarzındayken zamanla büyür ,birbirleriyle birleşir ve kistler halini alır.Bu dönemdeki kistlere çikolata kisti de denmektedir.Çikolata kisti nedeni ,endometriozisin yaygınlığı ve karın içinde biriken kanın vücut tarafından çevrelenmesidir.
ENDOMETRİOZİS BELİRTİLERİ NELERDİR?
-Endometriozisin en sık görülen belirtisi şart olmamakla beraber adetten önce ağrı ve adet esnasında ağrı lardır.Bu ağrı genellikte normal adet sırasında görülen sancılardan daha şiddetlidir.
-Endometriozisde cinsel ilişkide ağrı ve cinsel ilişki sonrasında ağrılar olabilir .
-Endometriozisde infertilite en önemli başvuru nedenlerindendir, endometriozisli hastaların % 30-40'ında infertilite görülmektedir ve bu durum hastalığın ilerlemesiyle sıklaşan bir durumdur. Çikolata kistinde gebelik mümkündür fakat sık rastlanan bir durum değildir.
-Endometriozisde adet düzensizliği çok görülür.
-Bağırsaklarda endometriozis belirtileri olabilir.Endometriozisde ağrılı dışkılama görülebilir ,adet döneminde dışkı kanalına ve bele vuran ağrılar gözlenebilir.
Bazı endometriozis hastaları nda hiçbir belirti olmayabilir.
Endometriozis ağrısı nın şiddeti, hastalığın ve endometriozis odaklarının yaygınlık derecesi ile doğru orantılı değildir.
ENDOMETRİOZİS NEDENLERİ NELERDİR ?
Endometriozisin nedeni bilinmemektedir.
Bir kurama göre, adet kanının rahimin tüplerinden geçerek geriye doğru karın içine akmasıdır. Bu şekilde karın duvarı içerisine taşınan endometrium hücrelerinin burada yerleşip büyüyebildiği öne sürülmektedir. Bütün kadınlarda az da olsa bu şekilde bir geriye akışın söz konusu olduğu ancak bağışıklık sisteminde veya hormonal sisteminde problemi olan kadınlarda endometriozis gelişimi olduğu öne sürülmektedir.
Bir başka kurama göre, endometrial doku rahim içerisinden kan damarlarıyla veya lenf yoluyla vücudun diğer bölgelerine yayılmaktadır.
Genetik kurama göre ise, endometriozis belirli ailelerin genlerinde taşınmakta veya bazı ailelerde endometriozisde genetik yatkınlık bulunmaktadır.Yakın akrabalarda görülme olasılığı daha yüksektir.
Bir diğer kurama göre kadın henüz embriyo (cenin) dönemindeyken meydana gelen doku artıkları yetişkin dönemde endometriozise dönüşebilmektedir.Bazı özel durumlarda embriyo döneminde üreme sistemi dokusu oluşturabilme yeteneğinde olan dokular yetişkin dönemde farklı yapılar şeklinde bu yeteneklerini tekrar kazanmaktadır.
Cerrahi esnasında bu dokuların başka yerlere nakli, özellikle karın ameliyatlarındaki yara izlerinde görülen endometriozisi açıklamak için öne sürülen bir kuramdır.
ENDOMETRİOZİS TANISI NASIL KONULUR?
Endometriozis kesin tanısı laparaskopi ile görerek olur. Bu işlem sırasında hastanın karnı içerisine karbondioksit gazı verilerek şişirilir ve iç organların daha iyi görülmesı sağlanır.
Ayrıca endometriozis odakları muayeneyle hissedilebilir veya endometriozisin ultrasonografi belirtileri vardır. Endometriozisde kistleşmeler olabilir ve çikolata kisti diye adlandırılır.Buna rağmen endometriozisin kesin tanısı laparaskopi ile görerek konur .
ENDOMETRİOZİS TEDAVİSİ NASILDIR?
Tedavi kişinin yaşı, bebek beklentisi, şikayetlerine göre değişir.İlaç tedavisi verilebilir.Bu ilaçlar lezyonlarda geçici baskılama yaparlar ve bazıları da yan etki taşırlar.
Çikolata kisti tedavisi için değişik tedavi yöntemleri kullanılmakla birlikte kesin bir tedavi henüz bulunamamıştır. Ağrı kesiciler genellikle çikolata kistinde ağrılar için kullanılırlar. Hormonlarla tedavi yumurtlamanın mümkün olduğunca uzun bir süre durdurulmasını amaçlamaktadır. Bu tedavi sırasında ve bazen aylar ve yıllar sonra endometriozis kistinde küçülme görülebilmektedir.Çikolata kistinin kesin tedavisi yoktur.Endometriozisde kesin tedavi için genetik araştırmalar yapılmaktadır.
Çikolata kistinde hormonal tedavi , çikolata kistinde doğum kontrol hapları, progesteron ilaçları, testosteron türevleri (danozol), ve GnRH agonistlerini (gonadotropin salıcı hormon ilaçları) içermektedir. Tüm hormonal tedavilerde yan etkiler bazı kadınlar için sorun oluşturabilmektedir.
Çikolata kistinde ameliyat teknikleri de düşünülebilir.Bu teknikler sadece kisti dağıtmak olabileceği gibi yumurtalıkların alınmasına kadar ilerleyebilir.Hafif endometriozisli hastalarda cerrahi tedavi gebelik şansını çok değiştirmez.Eğer infertilite tedavisine cevap vermeyen bir hastaysa laparaskopi yapılabilir.Orta ve ileri düzey endometriozislerde cerrahinin gebeliğe katkısı olur.Yapılacak cerrahi tedavi over kapasitesini azaltabilir.Tedavide kişiye uygun ve dokuya saygılı cerrahi önemlidir.
ADENOMYOZİS
Endometriozisin rahim kası içine yerleşmiş halidir.Rahim içine yerleşmiş kistik lezyonlar olabilir.Uterus 3 aylık gebelik büyüklüğüne kadar büyüyebilir.Adenomyozis belirtileri , adetten önce kasık ağrıları , adet düzensizlikleri olabilir. Adenomyozisin ameliyatı daha çok tercih edilebilir.Cerrahinin uygun olmadığı bir hasta grubuysa ilaç tedavileri,hormonlu spiraller ( spiral ) uygulanabilir.
DİPNOT: Gebelik sıklıkla belirtilerde ve kistlerde gerilemeye neden olur.Hastalık ilerledikçe gebe kalmanız giderek zorlaşır.Ayrıca dış gebelik ve düşük riski de yüksek olabilir. Bu nedenle eğer çocuk yapma fikriniz varsa biran evvel gebe kalmaya çalışmanızda fayda var.Eğer endometriozis öykünüz varsa bebek fikrini ertelemeyin.Eğer adet gecikmeniz olursa gebeliğin yerini biran evvel ispat etmemiz gerekir,çünkü daha önce de bahsettiğimiz gibi dış gebelik ve düşük riski fazladır.Geç kalmadan bizlere başvurunuz…