çocuk hakları

Bu konuda toplam 3 içerik bulundu.

11 EKİM DÜNYA KIZ ÇOCUKLARI GÜNÜ

Bu günde kız çocuklarının karşılaştığı toplumsal eşitsizliğe dikkat çekmek ana amaç.Eşitlikçi ve sürdürülebilir kalkınma hedefi için gösterilen gayretin hedefi kadınlar…Kız çocukları da bu hedefin tohumu…Eğitime ulaştırmak… okuldan çalışma hayatına geçişde eşitlikçi bakış açısı… bilim, sanat, teknoloji ve matematik alanında da öncü ve yaratıcı olabileceğine dair cesaret vermek…eğitim döneminde en üretken ve karar verdirici çağ olarak düşünülen ergenlik döneminde kız çocuklarına destek vermek…zaten güçlü olan kız çocuklarının önündeki engelleri kaldırmak ve yüreklendirmek gerek…

Türkiye’de okuma yazma bilmeyen kadın sayısı erkeklerden 5 kat fazla.
15 yaş ve üzeri nüfusun işgücüne katılımı erkeklerde %72 iken kadınlarda % 32.
Kadınlarla erkeklerin eşit işe eşit maaş alabilmesi için geçecek süre 170 yıl.
Ayrıca kadın, yıllar geçtikçe toplumda tür değiştiren şiddet mekanizmasının da maduru.

Dönüşümün önündeki en büyük engel ataerkil toplum düzenindeki kadının ‘değersiz’ konumu…

İşin özü şu ; kız çocuklarının toplumdaki değeri yükseltilmeli ki okuduğu masallardaki gibi …prensinin öpmesini bekleyen pamuk prenses, prensinin getireceği uygun ayakkabıyı bekleyen sindirella ya da kurbağa prensi öpmek zorunda kalan prenses olmasınlar, değil mi??

ZAMAN ÜNZİLE’Yİ UNUTTURAMADI

ZAMAN ÜNZİLE’Yİ UNUTTURAMADI

 

Aysel Gürel’in ‘saçı mısır, boyu saz gibiydi’ diye anlattığı, Sezen Aksu’nun acı şarkısındaki Ünzile’yi hatırlarsınız.Sizlere çocuk gelin trajedisinden bahsedeceğim… 

 

Erken evlilik,çocuk istismarı ile başlayıp sonradan kadın istismarına varan sonuçları üreten bir yol…Bu günlerde af yasası görüşülüyor.Af kapsamının, cinsel suçlar,kadına ve çocuğa şiddet ve istismarı içermemesi konusunda kamuoyunun da ortak görüşü hakim.Kimin kararıyla evlendikleri sorulduğunda kaçarak, kendi rızalarıyla,kendi rızası ile birlikte ailenin onayıyla, görücü usulü ile birlikte kendi onayıyla gibi cevaplar verseler de, bizler 18 yaş altı kişiyi ‘çocuk’  kabul ediyoruz.Dolayısıyla  çocuk oldukları için kararlarının yeterince olgun ve bilinçli olamayacağını (!) düşünüyoruz. 18 yaşın altında olan her evliliği ‘erken evlilik’ kabul ediyoruz. 

 

 

2019 Türkiye İstatik Kurumunun   verilerine göre ilk evliliklerin çoğu, 18-24 yaş arası yapılmaya başlanmış.Ama halen çocuk yaşta evlilik özellikle kırsal kesimde  %20 lere  kadar çıkmakta..…Eğitimi zorunlu olan ilk 8 yıla  tamamlanan,sonrasında meslek edinmesine izin verilmeyen ve zaten eğitimsizlikten meslek edinemeyen kızın, bilinçli olarak sürüklendiği bir yol oluyor evlilik. Sevgi ve aşk gibi hak olan hisler ise, başlarına bela. Aşkın kendince tanımını bile yapamadan , aşkın öğrenileceği söylenen disipline feda edilen çocuklar bunlar.

 

Sıkıntılarını çok sonra ancak büyüyünce anlayacak çocukların, hayat hakları ellerinden alınıyor.Toplum için sağlıklı olanı, travması az bir çocukluktan sonra ‘fikren ve bedenen olgun bir kadına erişmek’. Fakat çocukluğunu yaşayamadan evlendirilen  kız çocuğuna öğretilen, ‘pasif olmanın  makbul’ olduğu … Yaklaşık 25 yıllık meslek hayatımda birkaç yüzbin  kadının hayatına dokundum.Küçük yaşta evlendirilmiş yüzlerce kadınla tanıştım.Evliliklerini sorunsuz diye tanımlasalar da ‘ee! Ne olacak çok küçük yaşta evlendirildim ben’ cümlesini defalarca duydum. Hepsinin yüzünde pişmanlık,  dalan gözlerinde hüzün gördüm. Neye dair olduğunu bile bilemedikleri keşkeleri vardı hepsinin…

 

Küçük yaşta evlilik pekçok sağlık sorununu beraberinde getiriyor.Bu insanların  üreme sağlıklarını kontrol edebilme yetileri de eksik. Erken evlilik, kız çocuklarına ciddi sağlık  sorunları  getirdiğinden ve kızların sayısının fazlalığından kaynaklı, sorun erkek çocuğu da ilgilendiriyor olsa da,kız çocuk üzerinden bir tartışma götürülmekte .

 

Küçük yaşta evlilikte kadın, eğitimsizlik, mesleksizlik, ekonomik değer üretmeyi öğrenememe ve üzerindeki katı toplumsal normlar nedeniyle zincirlerini kıramamakta. Bu durum ‘ kadın yoksulluğunu’ artttırmakta. Kadın yoksulluğu, son yıllarda bahsedilmeye başlanan bir ayrı kavram.Çünkü kadın eğitimsiz,iş için seyahat özgürlüğüne sahip değil, doğum ve çocuk bakımından sorumlu, sağlık güvencesi için erkeğe bağımlı ve emeklilik hakkı da yok.Dolayısıyla kadının yoksulluğu daha bir çaresiz , çözümsüz ve kırılamaz görünüyor.

 

 

Çocuk evliliklerde şiddet nerdeyse tüm evliliklerde yaşanmakta. Biçilen toplumsal cinsiyet rollerine fiziksel ve psikolojik olarak hazır ve yeterli olmayan çocuk, bu nedenle şiddete maruz kalmakta.Erken yaşta evlilikle eşe ve ailesine uyum ve itaatin, daha rahat olacağı düşünülmekte.Tabii -akıllarınca itaatsizliğin- cezası da şiddet olmakta.

 

 

Aslında kimi zaman olayın maduru, küçük yaşta erkek çocuklar da olabiliyor. Artışın olduğu bölgelerde çocuk damatlar  % 7 civarında. Ama zorla, rızası olmadan evlendirildiğini söyleyen erkeklerin oranı kızlardan çok daha az.Yani  zorlamayla olan evliliklerde , kızların sayısı çok fazla..Erkek çocukları da bekleyen, çocuk işci olma, fiziksel ve psikososyal olgunlaşma sağlayamadan ezici iş temposuna girme,eğitimlerinin durdurulması, bazen hala anne babaya bağımlılık oluyor…Kendi  kurduğu ailesi içindeki rollerin, uygun paylaşımının olamaması da cabası.

Tabii bir de erkeğin küçük yaşta olmadığı,aile rızasıyla ‘birbirlerini beğenmişler,sevmişler’  güzellemeleriyle önü açılan ya da erkeğin olgun yaşlarda olup bilinçli bir cinsel istismar sonucu evliliğin zorunlu görüldüğü durumlar var. Bu cins erkeklerden bahsetmiyorum.

 

 

Erken evlilik sorununu çözmek için gerçekçi istatistiklere ihtiyaç var.Önce sorun net anlaşılmalı ki soruna özel çözümler üretilebilsin. Konunun toplum tarafından üzerinin örtülmesi nedeniyle gerçekci rakamlara ulaşamıyor olmamız, büyük sıkıntı.Hangi bölgede, hangi gerekçeyle, aile rızasının varlığı, gebeliğin mi zorunlu kıldığı,cinsel beraberliğin mi zorunlu kıldığı, eğitim durumu, ailelerin ekonomik durumu, ailenin yapısı, eğer boşanmış bir aileyse velayet hakkının kimde olduğu, resmi nikah olmadan birlikteliklerin sayısı gibi pekçok konuda net istatistiklere ihtiyaç var. 

 

Kimi bölgelerde ekonomik kaygılar ön planda olurken, kimisinde gelenekler ortaya sürülmekte. Birleşmiş Milletlerin yaptığı bir araştırmaya göre çocuk evliliklerin oranı ülkelerin gelişmişlik oranı arttıkça azalıyor.%75’e varan oranda erken evlilikle başı Afrika ülkeleri çekiyor.Avrupa ülkelerinde de % 10 ‘lara varan düzeyde erken evlilikler var.

 

 

Çocukların ilk cinsel ilişki yaşı giderek düşmekte.İngiltere 16 yaş altı gebeliğin en çok görüldüğü ülke.Bu gebeliklerin çoğu kürtajla sonuçlanıyormuş. Küçük yaşta gebe kalma bizim ülkemizde de yaygın, üstüne üstlük küçük yaşta kıza kürtaj yapmak da yasak.Kürtajı desteklediğimden değil ama bu küçük kızların çoğu bilinçsizce kaldığı gebeliğin doğal sonucu olarak evlendirilmekte. 

 

 

Bazı toplumlarda,aile içi kaynak aktarımı söz konusu olduğunda, kız çocukları ikinci planda tutulmakta.Erkek çocuğa, evde kalacak ve ailedeki güç üretiminde aileden kopmayacak fert gözüyle bakılıyor.Hindistan’da halen ailesiyle birlikte olan evlenmemiş kızlara ‘ başkasının serveti’ anlamında ‘paraya dhan’ denmekte.Ülkemizde de böyle düşünülen bölgeler var.Bu durumda kızın biran evvel aileden kopması ve oluşturacağı külfetten kurtulmak ,içten içe yapılan planlardan biri olabiliyor.Çocuğun başlık parasıyla verilmesi,  aileye geçim yardımı gibi geliyor.Bu haliyle kız çocukları, cinselliğiyle  ekonomi yaratan bir sömürü metası konumuna geliyor.

 

Bazen yoksul yaşamdan çocuğu kurtarma ,daha iyi bir yaşam süreceğine inanma,kırsaldan şehire göçünü sağlama nedeniyle de erken evlilik yapılabiliyor.

 

Afganistan’daysa tecavüz suçunun çok olması  nedeniyle  kızları korumak için erken evlilik yolunu seçiyorlar.

 

Karşılıklı aileler arasında iyi ilişkilerin  kurulması,berdel, kan davası gibi nedenlerle de çocuk gelinler olabiliyor.

 

 

Ülkemizde anayasanın  90.maddesi, uluslararası anlaşmaların üstünlüğünü kabul eder.Türkiye çocuğa dair uluslararası  pekçok anlaşmayı imzalamış bir ülke. Evlilik konusunda sosyal mutabakat ve meşruiyet olması, kanunların ikincil planda tutulmasına yolaçıyor.Bu konunun özünde, insan  hakkı ihlali olarak görülmesi gerekiyor..15 yaşını doldurmuş bir çocuğun evliliği, ancak şikayet konusu olursa ceza alıyor.15 yaşından önce yapılan evlilikler de genelde gizli kalıyor.Başkalarının egemenliğine giren bir kız çocuğunun şikayet etmesi ise neredeyse olanaksız.

 

 

Resmi evlilik olmadan dini nikahların yasak olmasına rağmen kıyılabilmesi,tabi olduğumuz tüm kanunlarda çocuk tanımındaki yaşın değişkenliği, uluslararası kanunların uygulanmasında zayıflık,16 yaşını doldurmuş ve geçerli nedeni ( gebelik gibi) bulunan çocuğun evliliğine hakim tarafından verilen özel izin, cezai işlemlerin başlatılması için şikayet gerekliliği  gibi durumlar açık bırakılan noktalar.

 

Ülkemizde toplumun her ferdi,  topluma fayda sağlaması beklenen bir üyesi olarak değerlendirilmelidir. Bu anlamda çocuk yaşta evlilikler, devlet kaynaklarının kaybına yolaçan bir durumdur. İnsan gücü ve zekası, en büyük zenginliğimiz olmalıdır.

 

Erken yaşta evlendirmenin gelenek olarak da görüldüğü ülkemizde ,kadının ‘geleneklerin yaşatılmasında kullanılması’ son bulmalı…Kadın gelenek ve namus kıskacından kurtarılmalı.Bu yolda Milli Eğitim ve Adalet Bakanlığı ,antropologlar,hakim,savcı,avukat ,  doktor, polis öğretmen,hemşire,muhtar,imam,sivil toplum kuruluşları, toplumun ileri gelenleri, medya ve  toplumsal proje geliştiren herkese iş düşmekte.Bu sorun sadece ülkemizin değil , pek çok farklı nedenle tüm ülkelerin sorunu .Utanmadan,sıkılmadan,yok saymadan bu soruna yapıcı çözümler üretmeliyiz..Bu ülkenin çocuklarına gözümüz gibi bakmalıyız.

 

Saygılarımla…

ÇOCUKLARIN HAYALİ BİTMESİN

ÇOCUKLARIN HAYALİ BİTMESİN

 

Geçen hafta içinde bir çocuk tacizcisinin haberi duyuldu.Dış cephe onarımı için gittiği evde tuvalet  bahanesiyle eve girerek , çizgi film izleyen  kız çocuğuna tacizde bulunmuştu. Tecavüzcü yedi çocuk babası, 52 yaşında bir adamdı. İşçi olarak  bulunmasına  aracı olan kişi devreye girerek, kendisini İran'a kaçırabileceğini  söyledi, arabaya alıp emniyete teslim etti.Atıldığı tek kişilik koğuşta ne kullanarak olduğu bilinmeyen bir  şekilde kendini astığı paylaşıldı.Konu bizce de  anlaşıldı...

 

Taciz, insan hayatında derin onarılmaz izler bırakan ağır bir deneyim.Cinsel istismar sadece cinsel ilişkiyi içermiyor,çocuğa cinsellik anımsatan herşey, şakalaşma, bakışlar,mesajlar,teklifler de bu kapsamda, o  yüzden daha da dikkatli olmak gerekiyor.

 

Bu işin  mağduru olan kişi sayısı tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde  de çok fazla. Her iki cins de mağdur olabiliyor.13 yaş altında tacize uğrayan çocuklarda kız-erkek farkı yok,13 yaşından büyük olanlarda ise kızlar daha fazla.

 

Tacizcilerin neredeyse tamamı erkek ve bu kişiler daha çok bekar veya dul,eğitim seviyesi düşük,madde veya alkol kullanım oranı yüksek  kişiler.Tacizcilerin çoğu 40 yaş altı, bu arada işin daha da kötüsü 13 yaşından küçüklere tacizde bulunanların %40'ı  yine ergen yaştaki çocuklar.Yapılan araştırmalarda cinsel suç işleyen yetişkinlerin çok küçük yaştan itibaren bu işi yapmaya başladığı tespit edilmiş.Yani bu kişiler ergen yaşlarından itibaren tacize başlıyorlar,büyüdükçe de devam ediyorlar.Bilinçaltının yönlendirmesiyle çocuklara yakın olabilecek meslekleri de seçebiliyorlar.

 

Taciz esnasında fiziksel güç kullanımı fazla,evlenme vaadi,birşey verme,teklif etme,hediye etme gibi yakınlık sağlayan yollar kullanılıyor.En tehlikelisi ise pedofiller, çünkü bunlar genellikle zor kullanmıyorlar. Bu kişiler,masum dokunma,açık resimler ,porno izlettirme gibi yollarla çocuğa duyarsızlık kazandırıp  basitleştirme yoluna gidiyorlar.

 

Kimler cinsel tacizde bulunmaya daha çok yatkın ? Aile yapısındaki değişiklikler, hızlı sosyal değişimler,üvey anne-baba ile yaşam,yeni akrabalık ilişkileri,yer değiştirme,taşınma,göç ile yeni düzen kurma,manevi değerlerin bir şekilde unutulması gibi nedenlerle tacizci sayısının artabileceği düşünülüyor.Çoğu aile içi  şiddet görmüş , pek çoğu da kendi küçüklüğünde cinsel tacize uğramış çocuklar bunlar.Bu gerçek,  tacizin nesiller boyu süregelmesini de sağlıyor.Ne acı ki ,tacize uğrayan tacizde bulunuyor.

 

Hangi çocuklar mağdur olmaya daha yakın? Yakınlarında suç oranının fazla olması,sosyal olarak dışlanma,sosyal uyum sorunlarının olması,göç eden ailelerin çocukları,okulu terkeden veya devamsızlık yapan çocuklar,dağılmış ailelerin çocukları,yetersiz bakım gören çocuklar,anne babanın eğitim seviyesinin düşük olduğu çocuklar, zihinsel engelliler,barınma ve ev durumunun uygunsuz olduğu çocuklar,ruhsal sorun yaşayan çocuklar,erken yaşta çalışmaya zorlanan çocuklar, işsiz ve yoksul ailelerin çocukları, 6 yaştan küçük çocuklar daha çok tacize uğruyor.Yeterli fiziksel ilişki içinde olmayan ve çocuğun  dokunularak sevilmediği durumlarda, çocuk dokunularak sevilme ihtiyacında ve dolayısıyla cinsel istismara açık oluyor.

 

Cinsel istismar ortaya çıkarılması en zor olan istismar türü.Çocuklar tehdit ,baskı,anlayışla karşılanacağını düşünmeme, ailesinin zarar göreceğini düşünme gibi  nedenlerle  itiraf edemiyorlar.Her iki cins çocuklarımız için de çok yaralayıcı fakat erkek çocuklar daha çok baskı altında kalıyor,daha çok direniyor ve tehdit ediliyorlar.Onlar için sonuçlar daha da travmatik.En çok da erkek çocuklar itirafta zorlanıyor ve maalesef taciz  daha uzun sürüyor.

 

İstismarın %70 i tanıdık,akraba ya da otorite figürü olan kişiler tarafından gerçekleştiriliyor.Yani çocuk tacizde bulunana güveniyor.

Cinsel istismarın en ağırı da  güven duygusunu besleyip büyüttüğü   birinci derecede yakını olan aile üyeleri  tarafından gerçekleştirilmesi oluyor..Burada genelde anne de olayı biliyor, fakat sorun ,hep birlikte çeşitli nedenlerle görmezden geliniyor.

 

Hazırlayıcı riskler çok karışık ve dolayısıyla tamamen engellemek de mümkün değil...Bu nedenle koruyucu ve erken ihbar ettirici önlemlerin alınması en iyisi.Ne mutlu ki,  ülkemizde çocukların farkındalığı ve tespit konusunda son on yılda büyük bir değişim yaşanıyor .

 

Taciz mağduru olan çocuklar, yetişkinlik hayatlarında sağlıklı bir sosyal toplum örüntüsü içinde yeralamıyorlar.Hastalıklı bireyler, hastalıklı bireyleri üretiyor ; toplumsal huzur için de,  toplum bilincini  ayakta  tutmak gerekiyor...

 

Saygılarımla...