GEBELİK
GEBELİĞİN ERKEN BELİRTİLERİ NELERDİR ?
- adet kanamalarının kesilmesi,lekelenme tarzında kanama veya adet kanamalarının az olması
- kusmanın eşlik ettiği veya etmediği bulantı
- sık idrara çıkma
- yorgunluk
- bebek hareketlerinin hissedilmesi (gaz hareketleri gibi hafif de olsa)
- memede şişlikler
- vajen ve dış genital organlarda renkte koyulaşma
- genel cilt renginde koyulaşma,sivilcelenme,hafif kıllanma
- kadının kendini psikolojik olarak gebe hissetmesi
Bu durumlarda hiç olmazsa idrarda gebelik testi yaptırmanız ya da bize gelip, bu müjdeyi bizim vermemizi sağlamanız gerekiyor…
GEBELİKTE BESLENME
Anne iyi ve doğru beslenmezse ölü doğum, erken doğum, düşük ağırlıklı doğum gibi tehlikelerle karşılaşabilir. Kendisinde ise kansızlık, tansiyon problemleri, vücutta su tutulması, yorgunluk, diş kayıpları ve kemik problemleri olabilir.
GEBELİKTE YETERLİ BESLENME NASIL OLMALI ?
Normal bir gebelik sürecinde annenin kendi gereksinimine ek olarak tükettiklerinin bebeğe aktarılması, gebelikte kilo alımının 10-12 kg olması demektir. Bu artışı sağlayabilmek için ek olarak günlük 20 gr. Protein, 15-20mg. Demir, 500mg. Kalsiyum ve ortalama 300 kalorilik enerji artışı gereklidir.
Doğru beslenme için besin çeşitliliğini arttırmak gerekir.
Besin grupları içerisindeki gıdalardan biriniyemiyorsanız , bir diğerini tüketerek de doğru beslenebilirsiniz.
ET, YUMURTA, KURUBAKLAGİL GRUBU: Beyin, kas, kemik ve dişlerin gelişimi ve kan yapımında görevlidir.Gebelikte protein ihtiyacı ve gebelikte demir ihtiyacını karşılarlar.
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ: Kemik, diş gelişimi ve büyüme ile görevlidirler. Protein ve kalsiyum kaynağıdırlar.Gebelikte kalsiyum alımı önemlidir.
SEBZE VE MEYVELER : Büyüme ve gelişme için vitamin ve mineralleri sağlarlar.
TAHILLAR: Enerji ve B gurubu vitaminleri içerdiklerinden büyüme ve gelişmeye yardımcı olurlar.
YAĞLAR VE ŞEKERLER : Sadece enerji içerirler. Enerji gereksinimine yardımcı olurlar.
GEBELİKTE GEREKLİ BESİNLER VE ÖLÇÜLERİ
Besin Miktarı
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ
2 Su Bardağı süt veya yoğurt 1 porsiyon peynir (2 dilim) veya 2 yemek kaşığı çökelek
ET ,YUMURTA ,KURUBAKLAGİLLER
1 Yumurta
1 porsiyon et, balık, tavuk, hindi (60-90gr.)
1 porsiyon kurubaklagil yemeği (120gr)
TAZE SEBZE VE MEYVELER
2 Porsiyon pişmiş taze sebze
3 porsiyon çiğ taze sebze
2-3 adet orta boy meyve veya taze meyve suyu
TAHILLAR
6-8 İnce dilim ekmek
1 porsiyon pilav veya makarna
1 porsiyon çorba
YAĞLAR
3-4 Silme yemek kaşığı sıvı yağ
ŞEKERLER
1-2 Tatlı kaşığı bal, reçel veya pekmez
GEBELİKTE BESLENMEDE DİKKAT EDİLECEK KONULAR
Yaş, boy ve hareketliliğinize göre uygun kiloda gebeliğe başlamak gereklidir. Çok kilolu bir gebeyi zayıflatmak bu süreçte doğru değildir, kilosunu korumaya çalışmak, ilk üç ayda kalori eklemesi yapmamak gerekir. Yüksek kalorili yiyeceklerden fazla almasına engelleyerek , gebelik için gerekli besin ögelerini aldırmak esastır.
Yaşı küçük gebelerde veya çok hareketli gebelerde ise alınması gereken kilonun sağlanması ve ek olarak gebelik için artan gereksinimin karşılanması sağlanmalıdır.
Gebelikte ağırlığın takibi çok önemlidir. İlk üç ayda 0,5-2 kg, sonraki aylarda ise ortalama 1.5-2.0 kg, ağırlık kazanması uygundur. Çok zayıf gebelerde, dengesiz ve yetersiz beslenen gebelerde düşük ağırlıklı doğum, erken doğum, ölü doğum görülebilir. Çok kilolu hamilelerde hipertansiyon, şeker hastalığı, doğum güçlükleri gibi problemler görülebilir. Bu nedenle anne adaylarının gebelik öncesi kontrolleri yapılması, gebe kaldıktan sonra her ay hamilelikte kilo alımının izlenmesi gerekmektedir.
Çay, kahve gibi içeceklerin yemekle birlikte tüketimini azaltıp, yerine ayran, süt, meyve sularını tercih ediniz.
Sebze ,meyve, kurubaklagilleri iyi yıkadıktan sonra yemelisiniz.Sebzelerin,makarnanın haşlama sularını dökmeyip , suyunu çektirerek az suyla pişirmek ya da sularını çorbalarda kullanmak iyi olur.
Sigara,alkol kullanmamak , sigara dumanına maruz kalmamak gereklidir.
Yemeklerde iyotlu tuz kullanılmalıdır. Tansiyon yüksekliklerinde yemekleri az tuzlu pişirmelisiniz.
Hamilelikte hazır yiyeceklerden kaçınıp doğal besinler tüketmelisiniz. Hazır meyve suları , içecekler, hazır çorbalar yememelisiniz.Mevsimine göre sebze ve meyveler tüketmelisiniz.
Et, balık, tavuk, kurubaklagil tüketimini birer gün ara ile yaparak bıkkınlık yaratmadan doğru beslenmelisiniz.
Süt içemiyorsanız yoğurt veya ayran tüketiniz. Peynir yerine çökelek tüketebilisiniz.
Yağda kızarmış hamur tatlılar ve unlu tatlılar yerine, meyve ve sütlü tatlıları tercih ediniz.
HAMİLELİKTE DİET LİSTESİ
Gebelikte diet listesine örnek olarak aşağıdaki liste verilebilir.
SABAH:
- 1 bardak süt,
- 1 yumurta,
- 1 dilim peynir,
- 1 orta dilim ekmek,
- 1 domates, 1 salatalık, maydanoz, yeşil biber, dereotu v.b
ÖĞLEDEN ÖNCE :
- 1 meyve + 1 bardak ayran + 1 ince dilim ekmek
ÖĞLE:
- 1 Porsiyon etli kurubaklagil yemeği
- 1 porsiyon pilav veya makarna
- 1 bardak ayran
- 1 porsiyon salata
- 1 orta dilim ekmek ,1 adet meyve
İKİNDİN:
- 1 dilim ekmek+ 1 dilim peynir + domates , salatalık + 1meyve
AKŞAM:
- 1 porsiyon et, balık, tavuk (sebzeli)
- 1 porsiyon zeytinyağlı sebze yemeği
- 1 bardak ayran,
- 1 porsiyon salata , 1orta dilim ekmek
GECE:
1 su bardağı süt veya 1 porsiyon sütlü tatlı + 1 porsiyon meyve
Kahvaltıda veya ara öğünlerde 5 zeytin, 1tatlı kaşığı bal, pekmez, reçel tüketilebilir.
1 porsiyon meyve : 1orta boy elma, portakal veya küçük bir salkım üzüm, ince bir dilim karpuz veya kavun, yarım muz veya greyfrut olabilir.
DİPNOT: Yedikleriniz bebeğinizin sağlığını direkt olarak etkileyebilecek güçtedir.Gebelik öncesi evrelerden itibaren beslenmenize dikkat etmelisiniz.
GEBELİK BULANTILARI
Şikayetler günde 6 saatten fazla oluyorsa ve günde 5 kezden fazla kusma oluyorsa hamilelikte şiddetli bulantı kusmadan bahsedilir. Gebelikten önce vitamin kullanımı durumunda, bulantıların daha az olduğu görülmüştür.
GEBELİKTE BULANTI NE ZAMAN BAŞLAR, GEBELİKTE BULANTI NE ZAMAN BİTER ?
Hamilelik bulantıları genelde sabahın erken saatlerinde başlar ve kimi zaman gün içinde de devam eder.Genelde son adet tarihinden 6 hafta sonra görülmeye başlar.Bu sıkıntı veren belirti, yaklaşık 6-12 hafta devam eder.Nadiren adet gecikmesi olur olmaz da bulantının başladığı görülür.
HAMİLELİKTE BULANTI HANGİ DURUMLARDA DAHA ÇOK OLUR ? HAMİLELİKTE BULANTI NEDENLERİ NELERDİR ?
Bu belirtiyi ortaya çıkaran neden tam olarak bilinmemektedir.Kişinin geçmişte menier hastalığı gibi bulantılı hastalıklarının olması, taşıt tutmalarının çok gözlenmiş olması bulantının çok olacağını gösterebilir.Bebeğin proteinlerine annenin aşırı tepki göstermesi ya da annenin yapısal olarak bulantı merkezlerinin çok aktif olması düşünülebilir.
İkiz gebeliklerde daha çok olur.
DİĞER GEBELİKTEKİ BULANTI NEDENLERİ NELERDİR ?
Her zaman için bulantının tek nedeninin gebelik olduğu düşünülmemelidir. Troid hastalıkları, idrar yolu enfeksiyonları,böbrek taşları, gastrointestinal hastalıklar, safra kesesi hastalıkları şikayetleri arttırabilir.
Mide ülserinin mikrobu olarak bilinen hemophılus pylori nin de etken olduğu düşünülür.
HAMİLELİKTEKİ BULANTIDA NELER YAPILMALIDIR ?
Midenin boş kalmaması için sık ve az yiyecek yenmelidir. Bulantıları arttıran kokular ve yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
Bulantıyı tetikleyen nedenlerden uzak kalmaya ,bulantıların hafiflediği anlarda başka yiyecekler tüketmeyi denemeye çalışmalısınız.
Çok yağlı yiyecekler, fazla sulu yemekler, ağır kokulu baharatlar, lahana, karnıbahar, et, kavrulmuş soğan kokuları, gebelik bulantı ve kusmasını tetikler. Zaten hassas olan gebeyi pişerken kokusu ile uyaran yiyecekler ya başka yerde pişirilmeli, ya da bunların yerine uygun yiyecekler kullanılmalıdır. Örneğin et yerine balık, tavuk, hindi eti tüketilebilir.
Limon ,yoğurt eklemek yemeklerin yenmesini kolaylaştırır.Limon hem C vitamini olarak hem de rahatlatıcı olarak kullanılabilir.
Genelde hamilelikte sabah bulantıları çok olur.Sabahları yataktan kalkınca başlayan bulantılarda bir dilim peynir, bir iki grisini, tuzlu hafif pastalar kullanılabilir.
Sıvı yiyecekleri az tüketmeye ve yemek sonrası bir süre dinlenmeye özen gösterilirse problemler azalabilir. Az ve sık beslenmek yararlıdır.
Kuru ve yumuşak gıdalar, proteinden zengin gıdalar tercih edilebilir.
Proteinden zengin gıdaların bulantıları kesmekte yağ ve nişastalı besinlere göre daha etkili olduğu bilinir.
Baharatlı,yağlı ve asitli gıdalardan uzak durulmalıdır.
Tedavide hastaneye yatış gerekli olabilir.Gebelik bulantılarında serum tedavileriyle ve bazı zarar vermeyen ilaçlarla gebe desteklenebilir.
HAMİLELİKTEKİ BULANTILARDA PSİKOLOJİK DESTEK YAPILMALI MI?
Bulantıların ikinci ve daha sonraki gebeliklerde daha az olduğu bilinir.Anne ikinci gebelikte daha meşguldür,gebeliği bir kez tatmış ve kendinden daha emindir, ilk gebeliğe nazaran daha az gergindir.Dolayısıyla hamilelik bulantılarında psikolojik nedenlerinde etkili olabileceği bilinir.Hastaya işlerinde biraz destek olmak, moral vermek, gebenin bulunduğu ortamdan çıkarak eş dost sohbetlerine katılması iyi olur.
DİPNOT: Her gebeliğinizde muhakkak bulantı beklentisi içinde olmayın.Mümkün olduğunca gebeliği unutmaya çalışarak günlük hayatınıza devam edin. Hakikaten bulantılar kimi zaman yıpratıcı olabiliyor.Kendinize eziyet etmenizin gereği yok, bu konuda kullanılan güzel ilaçlarımız var.Hastaneye yatış 2-3 günlüğüne de olsa iyi olabilir. Özellikle ilk gebeliğinizse hastaneye yatış fikrine sıcak bakmayabilirsiniz, ama genelde tedaviyle, ilk günde bile solan renginiz düzeliverir, çekinmeyin.
GEBELİKTE SIK İDRARA ÇIKMA HAMİLELER NEDEN SIK İDRARA ÇIKAR ?
Büyüyen rahmin mesaneye basınç uygulaması sık idrara çıkma yapar.Gebelik ilerledikçe rahimin yukarılara çıkmasıyla sık idrara çıkma belirtileri azalabilir.Gebeliğin sonlarına doğru bebeğin mesaneye bası oluşturarak hacmini daraltması nedeniyle tekrar sık idrara çıkma artar.
Gebeler daha çok su içer ve tabii ki idrar çıkımı da çok olur.Mesane kanlanması gebelikte rahim kanlanmasının artışıyla daha çok artar ve bu durum mesanede doluluk hissi yaratır. Hormonal etkilerle mesane daha gevşektir ve işeme sonrası mesanede idrar kalması daha çok artar.
TEDAVİ EDİLMESİ GEREKEN NEDENLER NELERDİR ?
Gebelerin akıntıları ve enfeksiyonları daha çok olur.Doğal vajinal akıntılar her gebede olabilir fakat bunları diğer enfeksiyonlu akıntılardan ayırmak gerekir.Akıntıların azaltılması idrar yolu enfeksiyonu açısından işe yarayabilir.
İdrar kültürleri idrar yolu enfeksiyonlarının tanısı açısından faydalı olabilir.
Bazen bebeğin basısı ile hamilelikte böbreklerde genişleme ( gebelerde hidronefroz )olur.Bu durum eğer hafif düzeydeyse önemli olmayabilir.Fakat ileri düzeylerinde üreterlere stent takılması gerekebilir.Sık idrara çıkmak bu tür bir durumun habercisi olabilir.
İdrarda kötü koku , idrarda yanma olursa ve böbrekte genişleme olması durumunda aralıklı olarak şikayet olmasa da idrar kültürü yaptırmakta fayda olur.
DİPNOT: Her ne kadar çok idrara çıksanız da bol su içmeye devam edin.Su içtikçe kendinizi daha zinde hissedeceksiniz.
GEBELİKTE GRİPAL ENFEKSİYONLAR GEBELİKTE GRİP NASIL SEYREDER ?
Gebelikte savunma sistemi baskılıdır. Bu nedenle gebelikteki enfeksiyonlar, gebe olmayan hanımlara göre daha ağır geçirilir.Dolayısıyla her enfeksiyon ağır geçirilebildiği gibi gripal enfeksiyonlar da uzun ve şiddetli olabilir.
Özellikle kalp hastalığı,şeker hastalığı,kronik akciğer hastalığı ve bağışıklık sistemi bozukluğu olan hastaların enfeksiyonu ağır geçirme ihtimali vardır.
GRİP HAMİLELİĞİ ETKİLER Mİ ?
Virusun plasenta yoluyla geçebildiği bilinir fakat bu oran çok nadirdir.
Her grip epidemisinde ölü doğum,erken doğum ve anomali oranında hafif artış gözlenir.Fakat gribin etkileri tam olarak araştırılmış ve ispatlanmış değildir. Virusun sakatlık yapabildiğine dair kesin veriler yoktur.
HAMİLELİKTE GRİP AŞISI YAPILABİLİR Mİ ?
Grip aşıları canlı aşılar değildir.Gebelikte grip aşısı yapılabilir ve zararı yoktur.
DİPNOT: Grip ve diğer hastalık salgınlarında hasta kişilerle karşılaşmamaya çalışın.Canlı olmayan her aşıyı gebelik esnasında yaptırabilirsiniz.Grip aşısını da gebe kalmadan önce ya da sonra yaptırabilirsiniz.
GEBELİKTE KIZAMIKÇIK ENFEKSİYONU
Yaygın aşılama nedeniyle gebelikte enfeksiyon geçirmeye aday kadın sayısı % 2-5 arasındadır.Çoğu gebede koruyucu antikorlar geçmişte gelişmiştir. Bazen enfeksiyon hiç bulgu vermeden de gelişebilir.
Kızamıkçık enfeksiyonunun bebeğe geçiş oranları
VİRUSUN BEBEĞE GEÇİŞİ
- - İlk 3 ayda %90 oranında rubellanın bebeğe geçişi olur.
- -13-16 gebelik haftasında % 50 hamilede kızamıkçık bebeğe geçer.
- -16-36. gebelik haftası arasında geçiş azalır.
- -Doğuma doğru % 90 kızamıkçık bulaştırma oranına tekrar çıkar.
İlk 3 ayda enfekte olan bebeklerin % 20 si düşükle sonuçlanır.Devam eden gebeliklerin %70-85 ınde yaygın tutulum ve ağır hasar gözlenir.
GEBELİKTEN ÖNCE RUBELLA GEÇİRİLİRSE NE OLUR?
Son adet tarihinden önce ve son adet tarihinden 10 gün sonraya kadar geçirilen enfeksiyonlarda bulaşma olmaz.
KIZAMIKÇIKTA BEBEĞE ETKİLER NELER OLABİLİR ?
Klasik belirtiler bebekte katarakt, kalp anomalileri ve sağırlıktır. Kalp ve göz problemleri ilk 8 haftada geçirenlerde daha sıktır. Gebeliğin ilk 12 haftasında kızamıkçık enfeksiyonu geçiren hamilelerde gebeliğin sonlandırılması zorunludur.12-16 hafta arasında prenatal tanı yöntemlerine ihtiyaç vardır.
Gebelikte kızamıkçıklı kişi ile karşılaşanlara ne yapmalı?
Döküntüleri olan gebelere hemen test yapmak gerekir.
Kızamıkçık ile karşılaşan gebeye aşılanma öyküsüne bakılmadan hemen serolojik testler yapılmalıdır.Koruyuculuğun olmadığı kişilerde 4 hafta boyunca her hafta testler tekrarlanmalıdır.
DİPNOT: Özellikle risk grubundaysanız yani toplu yerlerde çalışıyorsanız, sağlıkçıysanız, okul döneminde olan çocuğunuz varsa, öğretmenseniz gebe kalmadan önce kızamıkçık geçirip geçirmediğinize baktırmanız ve mümkünse aşı yaptırmanız gerekmekte , ihmal etmeyin.
GEBELİKTE TOKSOPLAZMA
Toksoplazma enfeksiyonu sağlıklı kişilerde sorun yaratmaz, çoğunlukla belirti vermeden yaşanır ve tedavi gerektirmez.Ancak iki hasta grubunda sorun yaratır. Savunma sistemi bozuklukları ve gebeler…
Bulaşma ağız yoluyla olur. Az pişmiş etlerdeki kistler veya iyi yıkanmamış sebzelerdeki yumurtalarla geçer. Eğer tedavi edilmezse plasentaya yerleşir ve enfeksiyon kaynağı olarak gebeliğin sonuna kadar devam eder.
Enfeksiyonun bulaşma riski gebelik haftası ilerledikçe artar. Fakat eğer erken gebelik haftalarında bulaşırsa oluşan hasar daha çok olur. Enfeksiyon yaşayan fetüsde düşük , anne karnında ölüm, göz, kalp ve beyinde ciddi hasarlar oluşabilir.Enfeksiyon annenin enfeksiyonundan 4-8 hafta sonra plasentaya geçer.Bebekte enfeksiyonu engellemek için bu süre zarfında tedaviye başlanmalı ve tedavi gebelik boyunca devam etmelidir.
Gebelikten önce yaşanan enfeksiyon fetüs açısından risk taşımaz.
DİPNOT: Daha çok bu hastalık yüzünden çiğ köfte,tam yıkanmamış yeşilliklerden yapılan salatalar gibi besinlere dikkat edilmesini istiyoruz.
GEBELİKTE SARILIK
Yeni geçirilen enfeksiyonun yaklaşık %60-70 i belirti vermez, bazen gripal enfeksiyon gibi atlatılır. Hepatit B geçirenlerin % 10 unda enfeksiyon taşıyıcı hale gelir, yaklaşık % 90 hasta kendiliğinden iyileşir ve taşıyıcı olmaz.Savunma sisteminin rolü çok önemlidir.
GEBELİKTE HEPATİT GEÇİRİNCE NE OLUR ?
Hamilelilte hepatit ilk kez geçiriliyorsa bulaşıcılık fazla olabilir.
Anne enfeksiyonu ilk 3 ayda geçirirse bebeğe enfeksiyon geçişi olmaz. İkinci 3 ayda geçirirse % 7-25, son aylarda geçirirse % 60-80 düzeyinde geçiş olur. Gebelikte geçirilen akut hepatit B enfeksiyonu anomali riskini, anne karnında ölüm, düşük ve gelişme geriliği gibi riskleri arttırmaz.
HEPATİTLİ HAMİLEDE BEBEĞE BULAŞMA NASIL OLUR ?
Anne eğer taşıyıcı ise geçişin sadece doğum kanalından olacağı düşünülebilir. Ana bulaşma yolu doğum sırasında annenin kanına, dışkısına ve vajınal salgılarına temas ile olmaktadır.
Bulaşıcılık oranı Hbe antijeni denilen aktif bulaşıcılığı gösteren antijenin olup olmamasına göre değişir.
HEPATİTLİ HAMİLEDEN BEBEK DOĞUNCA ALINACAK ÖNLEMLER NELERDİR ?
Hepatitli annenin doğumundan sonra 12 saat içinde bebeğe hepatit B hiperimmün globulini yapılmalı ,mümkünse beraberinde bebeğe hepatit aşısı yapılmalıdır.
Sadece hiperimmünglobulin yapılması ya da sadece aşı yapılması durumunda bulaşma % 75 kadar engellenir.Ama aşı ile hiperimmünglobulinin birlikte kullanımında etkinlik % 95 lere çıkar.
AMNİOSENTEZDE HEPATİT BULAŞMASI
Amniosentez sonrası aşılamaya gerek duyulmamaktadır.Ama istenirse hiperimmünglobulin yapılabilir.
GEBELİK VE YAZ AYLARI
Yaşamın diğer dönemlerinde olduğu gibi gebelik döneminde de güneşten bilinçli şekilde yararlanılmalıdır. Gebeler güneş ışınlarının zararlı etkilerine daha çok duyarlıdır. Bu nedenle gebelerin özellikle 11.00-15.00 saatleri arasında kapalı ortamda bulunmaları iyi olur.Gebelerde cilt lekeleri zaten hormonal olarak sık olur.Gebelikteki güneş lekeleri güneşe çıktıkça daha çok artar.Hamilelikte yüksek koruma faktörlü güneş kremlerinin kullanımını tavsiye ederiz. Bu kremlerin gebelere özgü üretilenleri ve bilinen firmaların ürünleri tercih edilmelidir.
Ayrıca sıcaklık artışları hipertansiyonu olan gebelerde kan basıncının da oynamasına neden olabilir.
Yaz aylarında gebelerin dikkat etmesi gereken bir diğer önemli konu da besin zehirlenmeleridir. Özellikle yaz aylarında yiyecekler hızla bozularak, toksin ve bakteri oluşumuna neden olurlar. Açıkta satılan ve kolay bozulabilecek besinler tüketilmemelidir.
Gebeliğin ilerleyen dönemlerinde sık ve az yemek yararlıdır. Yağlı gıdalardan kaçınmak hele de yaz sıcaklarında kaçınmak gerekir. Bu yemek düzeni yazın daha da önem kazanır. Böylece gebeliğe bağlı olarak büyüyen rahmin basınç etkisi azalacak, hamilelikte mide yanması gibi yakınmalar da daha az olacaktır.
Yaz aylarında bol miktarda sıvı gıdalar tüketilmeli, terlemeyle vücuttan eksilen tuz ve su muhakkak alınmalıdır . Günde en az 2,5 litre sıvı alınması gereklidir. Taze meyve suları, kola ve kutu meyva sularına tercih edilmelidir. Bilindiği gibi çoğu kutu meyve sularında çabuk bozulmalarını önlemek amacıyla konulan kimyasal maddeler vardır, bu nedenle fazla tüketilmeleri sakıncalı olabilir.
Gebelikte aşırı terlemeyle birlikte mantar enfeksiyonlarına yaz aylarında daha çok rastlanır. Bu nedenle özellikle vücudun kıvrımlı bölgeleri kuru tutulmaya çalışılmalı ve sık duş yapılmalıdır. Özellikle vajinal enfeksiyonlar ve idrar yolu enfeksiyonları erken doğuma yol açabileceği için, idrar yaparken yanma, koyu ve kokulu idrar yapma, sık sık idrara çıkma,kokulu vajinal akıntılarda hemen hekime başvurulmalıdır.
Gebeler beslenmesine, giyimine, temizliğine sıcak havalarda daha çok dikkat etmelidir.Bu nedenle yazın ter emici, rahat, hafif, kolay değiştirilebilir ve yıkanabilir giysilerin tercih edilmesi gerekir.
Geniş kenarlı şapkalar, güneş ışınlarını yansıtan açık renkli giysiler, sağlıklı güneş gözlükleri, güneşten koruyucu kremler kullanılması yararlı olur.
GEBELİKTE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
- Sigara ve alkol kullanmayınız.
- Hekim önerisi dışında ilaç almayınız.
- Hekiminizin önerdiği vitamin ilacını düzenli olarak kullanınız.
- Gebelikte uzun süre ayakta durmak tansiyon düşüklüklerine yolaçar. Nöbet gibi uzun süre ayakta kalacağınız durumlardan 24. haftadan sonra rapor alarak muaf olabilirsiniz.
- Günlük işleriniz sırasında kendinizi çok yormayınız. Gebelikte sakarlık çoktur, ev kazalarına karşı korunmalısınız.
- En uygun sporlar bisiklete binme,yüzme ve orta tempoda 20 dakikayı aşmayan yürüyüştür.Bunun dışındaki hamilelikte spor aktiviteleri yanlış olabilir.Bisiklet yerine evde pedal çevirme de yapabilirsiniz.
- Ağır yük kaldırmaktan kaçının,10 kg dan ağır yükler kaldırmayın.
- Zararlı metal, kimyasal madde ve radyasyondan uzak durun.
- Hamilelikte yolculuktan önce doktorunuza danışınız.
- Bol ve rahat giysileri seçiniz.
- Alçak topuklu rahat ayakkabılar giyiniz. Ayakkabılarınız ayarlanabilir bantlı olursa iyi olur.
- Pamuklu iç çamaşırları giyinin ve iç çamaşırlarınızı günlük olarak değiştiriniz
- Yüzük ve bilezik gibi takılar takmayın ya da son aylarınızda çıkarın.Ödem oldukça çıkaramayabilirsiniz.
- Gebelikte diş bakımına özen gösterin. Gebelikte dişlerde çürüme çabuk çürür.Günde en az 2 kez yumuşak fırça ile, yavaş hareketlerle dişlerinizi fırçalayınız.Hamilelikte diş eti kabarması ve hamilelikte diş eti kanaması çok görülür.
- Gebelikte röntgen ışınları ndan sakının. Çok fazla zorunlu olmadıkça radyolojik inceleme yaptırmayınız.Zorunlu hallerde kurşun levha ile gebelik korunabilir,doz hesaplaması yapılarak hamilelikte röntgen filmi çekilebilir.
- Her türlü canlı aşıdan sakınınız
- Düşük riski ,erken doğum riski yok ise son aya kadar hamilelikte cinsel ilişkide bulunmakta sakınca yoktur.Geri çekilme ve prezervatif yöntemi daha iyi olur.Çünkü meni kramplarınızı arttırabilir, erkekte enfeksiyon varsa vajınal akıntılarınız artabilir.Ayrıca orgazm da kasılmalarınızı arttırabilir.
- Banyolarınızı duş alır biçimde, ılık su ile yapın. Küvete girmemeniz iyi olur.
- Meme bakımına özen gösteriniz.Son 1 ayda doğumdan önce meme ucu bakımı ve çatlaklar için önerdiğimiz kremleri sürün.
- Sarkmayı önlemek için çok sıkı olmayan kalın askılı, pamuk dokumalı, alttan destekli sütyen giyiniz.
- Bol su içiniz.
- Beslenmenize dikkat edin.İsterseniz yol gösterici olması açısından normal beslenme dietleri verebiliriz.
- Lifli besinleri tercih ediniz. Gebelikte kabızlık çok olur, bundan korunmuş olursunuz.
- İşlenmiş gıdalar, besin boyası içeren gıdalar, tatlandırıcı içeren gıdaları yemeyin. Hamilelikte mangalda pişmiş gıdaları fazla tüketmemeniz gerekir.
- Gebelikte kilo alımının 10-12 kg'dan fazla olmamasına özen gösteriniz.Ayda 1 kg gibi düşünebilirsiniz.Son 2 ayda ayda 1 kg dan biraz daha fazla alırsınız.
- Gebelikte saç boyalarını gebelik sürecinin ortasında 1-2 kere yaptırabilirsiniz.Bitkisel boyaları tercih edin.
- Hamilelikte araba kullanımında emniyet kemerinizi muhakkak takın.Son 1 ayda araba kullanmayın.
- Doktorun olmadığı uzak yerlere seyahat etmeyin.
- Deniz yolculuğuna çıkmayın.
SAKATLIK TARAMA TESTLERİ
ERKEN TARAMALAR NELERDİR ?
Gebeliğin 11-14 hafta arasındaki döneminde ense kalınlığına bakılabilir.Bu bebeğin ensesinde omurga kemiği ile üzerindeki cilt arasında gözlenen saydamlık ölçümüdür.Bu boşluk ne kadar genişse trizomi riski o kadar artar.Ense kalınlığı, PAPP-A ve serbest beta-hCG ile birleştirildiğinde doğruluk oranları %85 lere çıkmaktadır.
Üçlü tarama testi diye bilinen testte ise doğruluk oranı % 70 lerdedir.
Dörtlü tarama testi denen test ile yakalanma oranı %81 lere çıkar.
İkili ve dörtlü tarama testinin beraber kullanılmasıyla % 5 lik yanılma payıyla %95 lere kadar trizomiyi yakalama şansı olur.
Bu testlerin yapılması hastanın uygun zamanlarda testlere gelmesi, ultrasonografiyi güçleştirecek şartların olmaması ve laboratuar şartlarının uygunluğuyla mümkündür.Bu testlerin hepsi kan ve ultrason eşliğinde yapılan testler olup bebeğe ve anneye zarar vermemektedir.
DİPNOT: Gebelikteki sakatlık testleri ve sakatlık ultrason taramaları ilk 20 haftaya kadar sürüyor.Bu evrelere kadar bizleri sık ziyaret etmeniz iyi olur.
İLERİ DÜZEY ULTRASONOGRAFİ
Değerlendirmede her bölge, hem uzunlamasına hem de yatay kesitlerde taranır.Bu ultrasonografi ile amaç bebekte olası sakatlıkları tespit etmek ve bebekte var olabilecek olası kromozom anomalilerine (Örn; Down sendromu) yönelik belirteçleri tespit etmektir. Tecrübeli ellerde gerçekleştirilecek bu ultrasonografi ile fetüste var olabilecek şu sakatlıklar anne karnında tespit edilebilir:
- • Kafa ve kafa içi (beyin) problemleri(örn: beyinin parçalarında eksiklik,kafada sıvı toplanması , hidrosefali vs)
- • Yüz ve yüze ait sakatlıklar (örn: bebekte göz lensinin olmaması, dudak yarıkları , damak yarıkları, bebekte çene küçüklüğü vs.)
- • Omurga üzerinde yer alabilecek sakatlıklar (örn: belde açıklık, kemiklerde eğrilik veya eksiklik vs.)
- • Göğüs ve karın boşluğuna ait sakatlıklar (örn: fıtıklar , akciğer ve karaciğer problemleri, mide-bağırsaklara ait problemler, böbrek ve idrar kesesine ait problemler vs.)
- • El ve ayaklardaki kemik sayıları ve şekil bozukluğu (kol ve ayak kemiklerinde eksiklik, elde ve ayakta içe dışa dönüklük vs.)
- • Bebeğin içinde bulunduğu suya ve plasentaya ait problemler (suyun azalması veya artması, plasentasının anormal yerleşimi vs.)
Bu ölçümler bize bebeğin kilosunu verecek ve gelişimini takip etmede faydalı olacaktır. Bu haftalarda ve ilerleyen gebelik haftasında bebeğin boy ölçümü yapılmamaktadır.“Boy ölçümü’’ diye tabir edilen CRL (baş-popo mesafesi) genellikle gebeliğin 11-14. haftası arasında yapılır ve bu haftaya özgü bir ölçümdür. Dolayısı ile bu haftadan itibaren bebekte boy yerine kilo ölçümü yapılır.Boyu da bacak boyuna göre belirli oranlara göre tahmin edilir.
FETAL EKOKARDİYOGRAFİ
Her yeni doğan bebekte bebekte kalp sakatlığı görülme sıklığı yaklaşık 125 doğumda birdir.Bu oran en sık gözlenen doğumsal sakatlıkların kalp sakatlıkları olduğunu gösterir. Bu sakatlıkların bir kısmı bebek doğduktan sonra bebeğin gelişmesiyle beraber azalırken (VSD gibi), bir kısmı ise ciddi ameliyatlar gerektirir ve sonucu her zaman çok da yüz güldürücü olmaz.
Kalbin sadece dört odacık görüntüsü ile doğumda var olabilecek sakatlıkların yaklaşık %30’u tespit edilirken ,ileri düzey fetal ekokardiyografi ile (damar çıkışları,venler, situs, Doppler değerlendirilmesi, kapaklar ve akımlar) bu oran %90-95’lere çıkmaktadır.Uygulamanın başarısı bebeğin haftasına, pozisyonuna ve annenin kilolu olup olmamasına bağlı olarak değişmektedir.
Sıklıkla, risk altındaki gebeliklere (daha önce kalp anomalili bebek doğurmak, ailede doğumsal kalp anomalisi öyküsü bulunması, hamilelikte zararlı ilaç kullanımı vs.) tavsiye edilmekle beraber,her anne adayı da yaptırabilir. Yapılan ultrasonografik incelemenin bebeğe herhangi bir riski yoktur.Yapılan kan testleriyle sakatlıkları atlama olasılığı vardır fakat yapılacak tarama ultrasonu ve fetal eko sakatlıkların yakalanmasında bir nebze de olsa fayda sağlar.Dolayısıyla taramayı kuvvetlendirir.Kalp hastalıklarında bebekte kromozomal anomali riskide fazladır.Kalp anomalisinin tespitiyle olası kromozomal anomalileri yakalama şansımız da artar.
DİPNOT: Gebeliğin 20. haftaları civarında fetal eko yapmak gerekir.Bu haftalarda gebelik kontrollerini geciktirmemek gerekir.
Gebelikte haftalara göre bilmeniz gerekenleri Basından kısmındaki videolarımızdan inceleyebilirisiniz.
